Manuka olie

Manuka olie (Leptospermum scoparium)

Eigenschappen
- aroma: fris, kruidig, zoet, enigszins bitter
- kleur: amber-kleurig
- consistentie: medium
- extractie: stoomdistillatie

Toepassingen
in aromatherapie vervult Manuka olie een ondersteunende rol in de volgende situaties:

geest en zenuwstelsel
- rustgevend, aardend en versterkend

huid
huidproblemen van allerlei aard, inclusief infecties:
- bacteriele infecties, schimmelinfecties
- zweren, wonden, insectenbeten
- acne, eczeem, psoriasis
- huidirritaties
- allergien met huiduitslag en jeuk

luchtwegen
ademhalingsproblemen, inclusief infecties van het ademhalingssysteem:
- griep en verkoudheid met hoesten en slijm
- keel- en voorhoofdsholte ontsteking
- longontsteking
- asthma, bronchitis
- allergien met hoesten, niesen en huiduitslag

spieren en gewrichten
- pijn, stijfheid, verkramping in de spieren
- artritis en reumatiek in de gewrichten
- verwondingen en blessures

Dosering en Applicatie
- verdamper
- huid: maximaal 8 druppels per theelepel basis olie (verhoudingsgewijs is dit 8% van de olie)
- bad: 8 druppels, vermengd met een emulgator (bv. badolie of baddouche)

Contra-indicatie en waarschuwing
- langdurig gebruik kan huidirritatie veroorzaken
- vermijd tijdens zwangerschap
- niet gebruiken bij jonge kinderen

Diversen
- wordt veel gebruikt in de farmaceutische- en cosmetische industrie
- manuka olie is een zachte olie en kan gebruikt worden bij een gevoelige huid

Chemotypes
manuka heeft een aanzienlijk aantal chemotypes:
- de manuka plant komt voor in Nieuw Zeeland (alle eilanden), Tasmanie en Australië,
- vorm, kleur en dichtheid van blad, bloem en takken varieren sterk per gebied,
- chemische samenstelling van de olie varieert sterk en is afhankelijk van het gebied van herkomst,
- zelfs planten uit hetzelfde groeigebied kunnen verschillen tonen in de chemische samenstelling van hun olie,
- van manuka olie zijn in totaal 11 chemotypes geïdentificeerd,
- het noordelijk eiland van Nieuw Zeeland levert 5 chemotypes,
- alleen de manuka afkomstig van de Oostkust van het Noordelijke eiland levert een aromatische olie met een hoog gehalte aan de beta-triketones leptospermone, iso-leptospermone en flavesone (meer dan 20%),
- aangepaste distillatie technieken (langere distillatie tijd en vacuum fractioneren van de olie) leiden tot een olie met een heel hoog gehalte aan beta-triketones,
- de overige chemotypes van manuka bevatten weinig of geen beta-triketones,
- het aroma van de manuka olie van de Oostkust van het Noordelijk eiland is zachter, minder sterk.

Manuka olie en Tea Tree olie (Leptospermum scoparium en Melaleuca alternifolia)
Manuka olie wordt soms qua toepassing gelijkgesteld met olie van Tea Tree. Er zijn echter wezenlijke verschillen in chemische samenstelling en daarom ook in therapeutische eigenschappen:

a) manuka olie
- manuka olie van de oostkust van het noordelijk eiland van Nieuw Zeeland bevat een hoog gehalte aan beta-triketones (leptospermone, iso-leptospermone en flavesone),
- manuka olie van andere delen van Nieuw Zeeland (en Asustralie) bevat weinig of geen beta-triketones,
- tea tree olie (zowel uit Australië als uit Nieuw Zeeland) bevat geen beta-triketones

b) tea tree olie
- tea trea olie bevat een hoog gehalte aan terpinen-4-ol (35% of meer),
- manuka olie (alle chemotypes) bevatten weinig of geen terpinen-4-ol

c) beide olien bevatten een aantal sesquiterpenen
- aard en aantal van sommige van de sesquiterpenen in tea tree olie tonen aanzienlijke verschillen met die van de manuka olie met triketones

beta-triketones
- bezitten een krachtige antiseptische en antimicrobische werking en zijn zeer effectief bevonden tegen een beperkt aantal micro-organismen,
- zijn effectief bevonden tegen een aantal antibiotica-resistente micro-organismen,
- relatief kleine hoeveelheden zijn nodig voor het antimicrobische effect.

terpinen-4-ol
- heeft een krachtige antiseptische en antimocrobische werking en is effectief bevonden tegen een groot aantal micro-organismen,
- is effectief bevonden tegen een aantal antibiotica-resistente micro-organismen,
- relatief grote hoeveelheden zijn nodig voor het antimicrobische effect.

beta-triketones en terpinen-4-ol
- het antiseptische en antimicrobische werkingsgebied van de beta-triketones verschilt van die van terpinen-4-ol,
- de antiseptische en antimicobische werking van manuka olie met beta-triketones (oostkust van het noordelijke eiland) is volgens sommige bronnen 20 tot 30 maal sterker dan die van tea tree olie tegen de micro-organismen waarop beiden van toepassing zijn.

Manuka olie en Kanuka olie (Leptospermum scoparium en Kunzea ericoides)
Manuka olie wordt soms qua toepassing gelijkgesteld met Kanuka olie. Ook hier bestaan er wezenlijke verschillen in chemische samenstelling en daarom in therapeutische eigenschappen:

- manuka olie van de oostkust van het noordelijk eiland bevat een hoog gehalte aan beta-triketones en aan sesquiterpenen,
- andere chemotypes manuka olie zijn rijk aan of sesquiterpenen of monoterpenen of beiden (sesquiterpenen en monoterpenen), of aan methyl-cinnamaat,
- kanuka olie bevat geen beta-triketones, is rijk aan monoterpenen en heeft minder sesquiterpenen,
- de chemische bestanddelen in kanuka olie bezitten antiseptische en antimicrobische eigenschappen,
- het antiseptische en antimicrobische werkingsgebied van kanuka komt bij sommige organismen overeen met manuka en bij andere organismen met tea tree,

- de chemische samenstelling van manuka olie varieert sterk van locatie tot locatie; therapeutische eigenschappen zijn daarom niet hetzelfde voor alle manuka olies uit een gebied (raadpleeg het specificatie formulier van de leverancier),
- de chemische samenstelling van kanuka olie is vrijwel hetzelfde van locatie tot locatie; therapeutische eigenschappen zijn daarom vrijwel gelijk voor alle kanuka olies.

Antimicrobische Werking van Tea Tree, Manuka en Kanuka
tea tree:
- effectief tegen een groot aantal micro-organismen,
- effectief tegen een aantal antibiotica-resistente micro-organismen,
- antimicrobische werking vereist relatief grote hoeveelheid.

manuka met triketones:
- effectief tegen een kleiner aantal micro-organismen (in vergelijking met tea tree),
- effectief tegen een aantal antibiotica-resistente micro-organismen,
- heeft een veel krachtigere werking dan tea tree olie (20 tot 30 keer sterker),
- antimicrobische werking vereist relatief kleine hoeveelheid.

manuka zonder triketones:
- effectief bij een kleiner aantal micro-organismen (in vergelijking met tea tree).

kanuka
- het antiseptische en antimicrobische werkingsgebied van kanuka olie komt bij sommige organismen overeen met manuka olie en bij andere organismen met tea tree olie.

samengevat:
tea tree toont de 'beste' algemene werking,
manuka en kanuka zijn bij een beperkt aantal micro-organismen mogelijk meer effectief dan tea tree.

enige eigenschappen van monoterpenen:
- bezitten weinig aroma
- reageren met zuurstof (oxidatie, kan huidirritaties veroorzaken)
- antiseptische werking
- antibacteriële werking
- antivirale werking
- mogelijk pijnstillend
- mogelijk slijmoplossend
- stimulerende werking

enige eigenschappen van sesquiterpenen:
- bezitten veel aroma
- reageren met zuurstof (oxidatie), maar veel minder snel dan momoterpenen
- antiseptische werking
- antibacteriële werking
- ontsteking-remmend
- mogelijk pijnstillend
- kalmerende werking

Tenslotte:
Manuka olie en Kanuka olie worden in Nieuw Zeeland ook wel 'Tea Tree olie' genoemd.

copyright: Airdancer CV.
tekst en beschrijving samengesteld door Luc Verheijden in samenwerking met het team van Airdancer.